PHÁT HIỆN VÀ DỰ PHÒNG CƠN HẠ HUYẾT ÁP

Bệnh huyết áp thấp có thể dễ dàng nhận ra từ những triệu chứng xuất hiện trong sinh hoạt hàng ngày: mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt khi thay đổi tư thế, thở dốc khi leo cầu thang hoặc làm việc nặng, vã mồ hôi nhưng vẫn thấy lạnh...

Mọi người thường nhắc đến bệnh tăng huyết áp mà ít ai quan tâm đến huyết áp thấp, trong khi tỷ lệ người bị huyết áp thấp đang ngày càng gia tăng, chiếm khoảng 5 – 7% dân số trưởng thành. Huyết áp thấp xảy ra ở nữ giới cao gấp 30 lần so với nam giới.

Huyết áp thấp cũng có khả năng gây nguy hiểm tới tính mạng đặc biệt là khi hạ huyết áp cấp. Bệnh huyết áp thấp có thể dễ dàng nhận ra từ những triệu chứng xuất hiện hàng ngày. Do đó, để chủ động bảo vệ bản thân và những người xung quanh, mỗi người hãy có những kiến thức cơ bản về căn bệnh này.

Tại sao bị huyết áp thấp?

Huyết áp thấp là do tình trạng  suy giảm áp lực trong lòng mạch, dẫn tới giảm bơm máu tới cơ quan, đặc biệt là não bộ. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên, có thể do: sự rối loạn chức năng vỏ não của trung khu thần kinh vận mạch; sự suy giảm chức năng của các cơ quan như tim, thận, hệ tiêu hóa hoặc do hệ thống thần kinh tự động của cơ thể không tự điều chỉnh được dẫn đến tụt huyết áp tư thế. Cũng có thể do mắc một số bệnh mạn tính gây thiếu máu hoặc kém dinh dưỡng kéo dài như bệnh huyết học, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng mạn, suy giáp, suy thượng thận, lao…

Làm sao để biết mình bị huyết áp thấp?

Khác với bệnh tăng huyết áp, chỉ số huyết áp là cở sở quyết định cho chẩn đoán bệnh. Trong bệnh huyết áp thấp, chỉ số chỉ có tính chất tham khảo, triệu chứng được quan tâm nhiều hơn.

                                 

Bệnh nhân huyết áp thấp thường có những biểu hiện:

+ Mệt mỏi, lả và rất muốn được nghỉ ngơi, hoa mắt chóng mặt, khó tập trung và dễ nổi cáu, có cảm giác buồn nôn.

+ Vã mồ hôi nhưng vẫn cảm thấy lạnh;

+ Thở dốc, nói như hụt hơi nhất là sau khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng, khi đứng liên tục trong thời gian dài, khi thay đổi tư thế có thể choáng váng, xây xẩm mặt mày…

+ Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể suy giảm khả năng tình dục; da nhăn và khô, kèm theo rụng tóc;

Huyết áp bao nhiêu được xem là huyết áp thấp?

Người bị huyết áp thấp có trị số huyết áp tâm thu dưới 90mmHg và huyết áp tâm trương dưới 60mmHg, hoặc giảm hơn 20mmHg so với trị số huyết áp bình thường trước đó

Huyết áp thấp có nguy cơ gì?

Huyết áp càng thấp, khả năng bị mất trí nhớ càng cao, nó gắn liền với bệnh mất trí do Alzheimer gây ra và các tác giả nhận thấy rằng huyết áp tâm trương dưới 70 mmHg thì rất có khả năng bị chứng mất trí nhớ. Đặc biệt, huyết áp giảm 10 mmHg thì nguy cơ bị mất trí tăng 20%. Và những người có mức huyết áp thấp kéo dài liên tục trong hai năm có khả năng bị mất trí nhớ cao gấp hai lần.

Huyết áp hạ quá thấp cũng có thể làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất.

Và một điều ít ai biết, huyết áp thấp cũng là nguyên nhân gây tai biến mạch máu não chiếm tỷ lệ 10 – 15% giống như tăng huyết áp; 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim là do huyết áp thấp.

Biện pháp dự phòng cho bệnh nhân huyết áp thấp?

        

- Thay đổi tư thế đúng, khi ngủ máu tập trung vào gan, phổi, lách, nên gây ra tình trạng thiếu máu não tạm thời. Vì vậy, khi thức dậy cần nằm thêm một lúc, làm vài động tác khởi động đơn giản rồi mới ngồi dậy; để chân trên giường, sau đó mới từ từ thả chân xuống; ngồi một lúc rồi mới đứng lên.

Trong sinh hoạt hằng ngày cũng cần tránh thay đổi tư thế đột ngột nên thở sâu vài phút trước khi đứng lên để tăng cường lưu thông máu đến các bộ phận của cơ thể.

- Khi có dấu hiệu hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, cần nằm nghỉ ngơi ở tư thế đầu thấp để tăng lượng máu lên não.

- Nên tránh trèo cao, ra nắng gắt hoặc để bị lạnh đột ngột, nhất là lúc đêm khuya.

- Cần thận trọng khi xông hơi, tắm nước nóng để tránh nguy cơ tụt huyết áp do mất nước, giãn mạch.

- Luyện tập thể dục đều đặn, phù hợp với sức khoẻ và độ tuổi hàng ngày giúp duy trì lưu thông máu trong cơ thể nên giảm chứng huyết áp thấp. 

Nhiều người bị huyết áp thấp là do giảm trương lực thần kinh – mạch máu, thành mạch máu quá yếu, sức co bóp của tim giảm do cơ tim yếu. Để củng cố thành mạch và nâng cao khả năng đẩy máu của tim, cần tích cực tập luyện thể dục thể thao. Các bài tập đi bộ, chạy, bơi, thể dục nhịp điệu, cầu lông… phù hợp với thể lực đều rất tốt.

- Người bị huyết áp thấp vẫn có thể mắc bệnh tăng huyết áp, nhất là ở tuổi trên 50, vì vậy cần thường xuyên kiểm tra huyết áp để có thể điều chỉnh cho hợp lý.

Người bị huyết áp thấp cũng cần có những điều chỉnh trong chế độ ăn hàng ngày.

TS.BSCK2. Võ Thị Hà Hoa

Phó Giám đốc Bệnh viện C Đà Nẵng